مقدمه
8 سال دفاع مقدس در مقابل دشمن متجاوزي كه تقريباًتمامي قدرتهاي بزرگ مستقيم و غير مستقيم او را حمايت مي كردند تاريخ بسيار روشني را در مقابل آيندگان قرار داده است كه به حق مي تواند راهگشاي خوبي براي چگونگي استقامت در مقابل با دشمنان آينده باشد . اين جنگ كه براستي نبرد تمام عياري از برخورد حق و باطل بود ويژگيها و پيامدهاي فراواني داشته و دارد كه تا سالها مي تواند دستمايه بسيار خوبي براي تحقيق ، پژوهش و انتشار مكتوبات فراواني براي جامعه و تاريخ گردد . انجام عمليات گسترده اي بنام خيبر در منطقه عمومي خوزستان از جمله اين ويژگيهاست كه در اين نوشتار سعي مي شود تا حدودي زواياي مختلف آن روشن و بازگو شود . سوم اسفند ماه سالروز انجام اين عمليات غرورآفرين است . گزارشي كه در زير مي آيد بطور مفصل زواياي مختلف اين عمليات را با رويكرد يك گزارش نظامي تقديم مي دارد .
1 – وضعيت :
قرارگاه خاتم الأنبياء(ص) در چهارم بهمن ماه 1362 طرح مقدماتي عمليات خيبر را به قرارگاه عمليات جنوب (كربلا) ابلاغ مينمايد. قرارگاه خاتم در همين زمان در منطقه جنوب، كنترل و هدايت قرارگاههاي كربلا و نجف را با سازمان رزم زير عهده دار بود:
الف – قرارگاه كربلا :
1) يگانهاي ارتشي :
الف) لشگر 21 پياده ( منهاي تيپ 4 )
ب) لشگر 92 زرهي ( منهاي تيپ 2 زرهي )
(2) يگانهاي سپاهي :
الف) لشگر 7 ولي عصر (عج) .
ب) لشگر 14 امام حسين (ع) .
ب – قرارگاه نجف :
1 1) يگانهاي ارتشي :
الف) تيپ 2 لشگر 92 زرهي .
ب) توپخانه لشگر 92 زرهي .
پ) گروه 33 توپخانه .
2) يگانهاي سپاه : يگانهائي از سپاه پاسداران انقلاب اسلامي .
در طرح مقدماتي عملياتي خيبر، به قرارگاههاي كربلا و نجف مأموريت داده شد ساحل نزديك شط العرب را تأمين نموده و قرارگاه كربلا آماده باشد از شط العرب عبور و بصره را تصرف نمايد . در اين طرح به قرارگاه كربلا دستور داده شد كه با توجه به مأموريت و نيروهاي دشمن برآورد خود را تهيه نمايد .
قرارگاه كربلا برآورد وضعيت عملياتي خود را تهيه و در آن به دليل عدم وجود اطلاعات از كيفيت و چگونگي استقرار سيستم موانع عميق و مستحكم و مواضع پدافندي سازمان يافتة دشمن و در نتيجه عدم امكان تجسم هدايت عمليات كه احتمالاً منجر به تلفات و ضايعات غير قابل قبول خواهد شد ، مشروحاً بيان و نيروهاي مانوري مورد نياز براي اجراي هر مرحله از عمليات را برآورد و محاسبه نموده ، همراه با طرح عملياتي شمارة 1 خيبر كه متضمن اجراي مأموريت در هفت مرحله عمليات بود در 17 بهمن ماه 1362 به قرارگاه خاتم الأنبياء (ص) ارسال مينمايد .
قرارگاه خاتم در 19 بهمن ماه 1362 با صدور امريه اي ، نيروهاي واگذاري به قرارگاه كربلا را كه به مراتب كمتر از نيروهاي پيش بيني شده در برآورد عملياتي اين قرارگاه بود ابلاغ ، ضمناً مأموريت قرارگاه كربلا مندرج در طرح مقدماتي خيبر را تعديل مينمايد . متعاقب ابلاغ اين امريه ، فرمانده قرارگاه كربلا در 25 بهمن ماه 1362 به قرارگاه خاتم در تهران احضار و از مشاراليه خواسته مي شود دو راه كار زير را تجزيه و تحليل و پيشنهاد خود را ارائه نمايد :
الف – راه كار 1 : اجراي آفند در فرصت مناسب با بپاي كار آوردن نيروهاي بيشتر به منظور تأمين هدفي در عمق مواضع دشمن .
ب – راه كار 2 : اجراي آفند در فرصت محدود با استفاده از نيروهاي موجود در منطقه بمنظور تأمين هدفي كم عمق .
طي يك برآورد عملياتي تعجيلي ابتدا راه كار 2 مورد تجزيه تحليل قرار گرفته و به علّت عدم انطباق با اصول عمليات آفندي مردود شناخته شد . فرماندهي نيروي زميني اين برآورد را در جلسة مورخه 25 اسفند ماه 1362 شوراي عالي دفاع مطرح مينمايد ولي به عللي دستور داده ميشود كه همين راه كار اجرا گردد و بر مبناي اين دستور ، معاونت عمليات و اطلاعات نيروي زميني در 26 اسفندماه 1362 به قرارگاه كربلا ابلاغ مي نمايد كه با استفاده از يگانهاي موجود در منطقه ، عمليات آفندي را بمنظور تأمين خط ظفر و كنترل پل روي نهر كتيبان ، اجرا نمايد . توضيح اينكه خط ظفر تا انتهاي كانال ماهيگيري امتداد داشته ضمناً اين كانال با طول 29 كيلومتر و عرض 1 كيلومتر به موازات شط العرب و بين خط مرز و شط العرب واقع و به عنوان مانعي عمده مورد استفادة دشمن بوده است .
بر مبناي دستور اخير ، قرارگاه كربلا طرح عملياتي شماره 2 خيبر و در 27 اسفندماه 1362 صادر و اقدامات عملي جهت اجراي مأموريت آغاز ميگردد . ليكن به علّت وجود مشكلاتي در منطقه جلسة ديگري در محل جديد قرارگاه كربلا در غرب دارخوين در حضـور فرماندهي قرارگاه خاتم الأنبياء (ص) و با شركت فرمـاندهي نيروي زميني و قرارگاهـهاي عمليـاتي از 00 :23 دوّم اسفندماه الي 00 :02 سوّم اسفندماه 1362 تشكيل و تصميم گرفته ميشود طرح عملياتي شماره 2 خيبر صادره از قرارگاه كربلا تجديد نظر گردد .
بدنبال جلسة يادشده در ساعت 00 :09 روز 3 اسفندماه 1362 به قرارگاه كربلا ابلاغ ميشود كه طرح عملياتي شمارة 3 خيبر را با توجه به شرايط فوق تهيه نمايد . اين طرح به سرعت تهيه و در همان روز صادر و به يگانها ابلاغ و در همان روز نيز به دستور تبديل و ساعت (س) ، 30 :18 و روز (ر) ، سوّم اسفندماه 1362 ، تعيين ميگردد .
2- آغاز عمليات : 30 :18 03 اسفندماه 1362 پايان عمليات : 00 :24 10 اسفندماه 1362 مدت عمليات : 8 روز .
3- قرارگاه هدايت كننده : قرارگاه خاتم الأنبياء (ص) .
4- منطقة عمليات : مناطقي از استانهاي بصره ، العماره و جزاير مجنون .
5- يگانهاي خودي ( نيروهاي ارتش و سپاه پاسداران ) :
الف - قرارگاه كربلا-1 ( لشگر 77 پياده و يك لشگر از سپاه پاسداران ) .
ب - قرارگاه كربلا-2 ( لشگر 21 پياده و يك لشگر از سپاه پاسداران ) .
پ - قرارگاه كربلا-3 ( لشگر 28 پياده و يك لشگر از سپاه پاسداران ) .
ت - قرارگاه كربلا-4 ( لشگر 81 پياده و يك لشگر از سپاه پاسداران ) .
ث - قرارگاه كربلا-5 ( لشگر عملياتي 55 پياده و يك لشگر از سپاه پاسداران ) .
ج - لشگر 16 و 92 زرهي و تعدادي از يگانهاي سپاه پاسداران نيز درحين عمليات به كارگرفته شدند.
6- يگانهاي دشمن :
الف – لشگر 5 مكانيزه ( تيپ 15 و 20 مكانيزه ، تيپ 26 زرهي ، تيپ 53 مختلط ، تيپ 414 پياده و دو گردان كماندوئي ) .
ب – لشگر 8 پياده كوهستاني ( تيپ هاي 6 گارد مرزي ، 22 و 28 پياده ، 32 نيروي مخصوص ، دو گردان كماندوئي و يك گردان تانك ) .
پ – لشگر 11 پياده ( تيپ هاي 45 ، 47 ، 109 ، 401 پياده و دو گردان كماندوئي ) .
ت – لشگر 3 زرهي ( تيپهاي 8 مكانيزه ، تيپ هاي 6 و 12 زرهي ) .
ث – لشگر 6 زرهي ( تيپ 15 مكانيزه ، تيپهاي 16 و 30 زرهي ) .
ج – لشگر 10 زرهي (-) .
چ – نيروهاي گارد جمهوري .
7- مـأموريت : قـرارگاه خاتم الأنبياء (ص) مـأموريت دارد ضمن ادامه پدافند در مناطق واگذاري در 30 :18 03 اسفند ماه 1362 در جنوب تك نموده هدفهاي حمد ، توحيد ، نصر ، فلق و فتح را تصرف و ساحل نزديك رودخانة اروند را تأمين ، نيروهاي دشمن را منهدم و بنا به دستور با عبور از اروندرود ، بصره را تأمين نمايد .
8- چگونگي اجراي عمليات :
سرانجام عمليات خيبر در دو محور عمده يكي در پاسگاه زيد و ديگري در هورالعظيم آغاز مي گردد در محور پاسگاه زيد علي رغم ايثارگري و فداكاري فوق العاده سربازان جان بر كف نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي ايران و بدليل حجم عظيم موانع غير قابل عبور، خطوط مقدم و يگانهاي احتياط آسيب فراوان ديده واز جابجايي دشمن جلوگيري مي نمايد ، ولي در محور هورالعظيم غواصان و يگانهاي خط شكن با عبور از 13 كيلومتر ني زار و آب به خط دشمن يورش برده و در ساعات اوليه موفق به تصرف اهداف تعيين شده گرديده و تا شط العرب پيش روي مي نمايند ولي بعلت مشكلات فراوان نهايتاً دو جزيره جنوبي و شمالي مجنون در تصرف رزمندگان باقي مي ماند . در اجراي اين عمليات نيروي هوايي ارتش و پروازهاي بسيار ارزشمند خلبانان شجاع هوانيروز نقش تعيين كننده اي را براي تثبيت مواضع بدست آمده ايفا مي نمايد . بحدي كه براي اولين بار در طول شب ، پرواز بالگردها انجام شده و نزديك به 20000 نفر از نيروهاي رزمنده بدين وسيله به خطوط مقدم ترابري مي شوند .
9- نتيجه :
الف - عملياتي : تصرف جزاير نفتي مجنون شمالي و جنوبي به وسعت تقريبي 200 كيلومتر مربع .
ب - تلفات پرسنلي دشمن : كشته و زخمي 13000 نفر، اسير 1100 نفر.
پ - ضايعات لجستيكي دشمن : انهدام 317 دستگاه تانك و نفر بر و خودرو ، سرنگوني 7 فروند هواپيما و 9 فروند هليكوپتر.
ت- غنائم : تانك و نفر بر 40 دستگاه ، خودروي كمپرسي 20 دستگاه ، توپ پدافند هوائي دهها قبضه و تعدادي زاغه مهمّات سالم.
10 – مهمترين ويژگيهاي عمليات خيبر اول استفاده دشمن از سلاح شيميايي بصورت بسيار گسترده بود و دوم اجراي آتش توپخانه به شكل بسيار عجيبي كه رزمندگان اسلام اصطلاح شخم زدن را براي اين اقدام دشمن بكار مي بردند . نه تنها طراحي اين عمليات و اجراي آن شجاعت و قدرت تفكر فوق العاده طراحان و رزمندگان اسلام را نشان مي دهد بلكه حفظ مواضع بدست آمده در شرايط بسيار سخت توسط سربازان جان بر كف نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي ايران نيز خارج از قواعد و اصول جنگ بوده و عمدتاً بواسطه نيروي ايمان و روحيه شهادت طلبي انجام گرديده است.
به ارواح مطهر شهداي مظلوم بويژه سردار شهيد محمد ابراهيم همت از سپاه و خلبانان شهيد نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي ايران درود و سلام مي فرستيم ./
تبادل
لینک هوشمند
<-PollName->
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت: